«امید به زندگی» افزایش یافت؟
- شناسه خبر: 34037
- تاریخ و زمان ارسال: 15 بهمن 1402 ساعت 22:56
- نویسنده: روزنامه آرمان امروز
آرمان امروز ابعاد مختلف رشد امید به زندگی را بررسی می کند:
آرمان امروز: بعد از اینکه رئیس سازمان نظام پزشکی کشور در مهرماه اعلام کرد که «شاخص امید به زندگی ما از نُرم دنیا بالاتر آمده است و میانگین آن در کشور به حدود ۷۲، ۷۴ و ۷۶ سال رسیده است، معاون بهداشت وزارت بهداشت نیز از افزایش ۲۱ ساله امید به زندگی پس از پیروزی انقلاب اسلامی خبر داد. موضوعی که در بین مردم به عنوان نما
حسین فرشیدی با ذکر اینکه به دنبال افزایش کدهای ملی هستیم گفت: در سال ۱۴۰۱ حدود ۸.۳ هزار تولد زنده داشتیم و این یک افتخار است. همچنین امید به زندگی در زنان ۷۸.۵ در سال ۱۴۰۱ و در آقایان ۷۶.۲ درصد بوده است.
وی همچنین مدعی شد که سن امید به زندگی در سال ۱۳۵۳ حدودا ۵۷ سال بوده است. با این حال و در شرایطی که این اعداد با اگر و اماهایی همراه بود، روز گذشته سعید کریمی معاون درمان وزیر بهداشت نیز این آمار را تایید کرد و گفت: سن امید به زندگی در ایران به ۷۶ سال رسیده است که حکایت از آن دارد که بهداشت و پزشکی ما رشد چشمگیری را داشته است.
این در حالی است که سیدصولت مرتضوی، وزیر کار دولت سیزدهم هم چندی قبل گفته بود که متوسط نرخ امید به زندگی در ایران پیشرفت زیادی داشته و به بیش از ۷۸ سال رسیده است.
حتی در عین حال دکتر کمال حیدری، معاون بهداشت وزارت بهداشت در گفتوگو با «وطنامروز»، پیشبینی کرد با اجرای این طرح و برنامهریزیها برای توسعه خدمات پزشکی و درمانی، بیتردید امید به زندگی در کشور به بیش از ۸۰ سال در سالهای پیش رو دور از انتظار نیست.
امید به زندگی در دیگر کشورها
اما بررسی «نرخ امید به زندگی» در ایران و کشورهای منطقه نشان میدهد این یک روند عمومی بوده و تقریباً تمام مردم کشورهای منطقه امید به زندگی بالایی دارند. برخی کشورهای عربی مثل قطر، امارات و بحرین نیز امید به زندگی بیش از ۸۰ سال دارند.
این شاخصه ها اما در مورد سایر کشورها نیز وجود دارد کمااینکه براساس گزارش های جهانی، ژاپن ساکنان هنگ کنگ دیگر طولانیترین امید به زندگی در جهان را دارند و این شهر تاج خود را به ژاپن واگذار کرده است، زیرا کووید و استرس کلی بر طول عمر تاثیر میگذارد که این رقم به ۸۷.۱ سال رسیده است. گرچه اطلاعات مربوط به سال ۲۰۲۳ هنوز منتشر نشده
است.
این دادهها نشان میدهد امید به زندگی برای مردان در مرکز مالی آسیا مانند سنگاپور۸۰.۷ و کوتاهتر از سوئد، ژاپن و نروژ است.
یک سوء تفاهم معنایی
با تمام این تفاصیل، اختلاط تعاریف با عث بروز سوء تفاهم هایی در برداشت های عامه مردم شده است. افرادی که معتقدند این آمار نه تنها درست نیست که دقیقا برعکس است. به زبان ساده، آنها مدعی اند که سن امید زندگی در ایران در سالهای اخیر کاهش چشمگیری پیدا کرده است.
یک جمعیت شناس اما معتقد است که این تفاوت دیدگاه به سوء برداشت ها از دو واژه امید به زندگی و امید زندگی بر می گردد.
شهلا کاظمی پور، در گفتوگو با «آرمان امروز» با تاکید براینکه این دو واژه با هم کاملا تفاوت دارد می گوید: « آمار «امید به زندگی» یا متوسط طول عمر یک شاخص آماری است که نشاندهندهی این است که اعضای یک جامعه بهطور میانگین چقدر عمر میکنند یا به عبارت سادهتر، انتظار میرود افراد چقدر عمر کنند. این گزارش معمولا از سوی وزارت بهداشت منتشر میشود و به آمار مرگ و میر در کشور برمیگردد. برهمین اساس با توجه به توسعه بهداشت و وسایل رفاهی، آمار مرگ و میر در ایران کاهش یافته و درعوض سن فوت شدگان افزایش پیدا کرده است. اما واژه «امید زندگی» به شرایط جامعه شناسی و روانشناسی و شاخصههایی مانند امید به آینده و اعتماد اجتماعی برمیگردد. واقعیت این است که براساس گزارش های منتشر شده از سوی مجامع بین الملی و حتی وزارت بهداشت، امید به آینده و اعتماد اجتماعی در ایران به شدت کاهش داشته است که این امر می تواند زنگ خطری برای اعتماد اجتماعی باشد.به بیانی «امید به زندگی» به شکل معناداری روند کاهشی داشته است.
وی با ذکر اینکه تا زمانکه مردم ما شاهد چندگانگیهایی در اظهارات مسئولان، اختلاس و دزدیها، برخوردهای سلبی با منتقدان و… هستند، مسلما نمیتوان انتظار داشت که افزایش شاخصه «امید زندگی» داشت گفت: نتیجه حرکت در چنین مسیری نیز چیزی نیست جز کاهش اعتماد عمومی مردم به دولت و مسئولان و یا افزایش مهاجرت – به خصوص در بین جوانان.
به گفته وی، این اشتباه مصطلح باعث شده تا مسئولان با استناد به آن مدعی شوند که سن «امید زندگی» در ایران که معادل رضایت از زندگی است، افزایش پیدا کرده است!
کاظمی پور اما تنها جامعه شناسی نیست که مدعی است آمارهای ارائه شده ربطی به رضایت ایرانی ها به زندگی اشان ندارد. احمد بخارایی با بیان اینکه «بازگشت» امید اجتماعی به جامعه به «ظرفیتهای تغییر» وابسته است، تاکید می کند که امید اجتماعی به آینده از سطح پایینی برخوردار است.
این عضو انجمن جامعهشناسی ایران با اشاره به اینکه «تغییرات اجتماعی» منتج از «مطالبات در سطوح مختلف» از گروههای اجتماعی تا سازمانها و حتی در سطح کلان است، افزوده: این «برآیند» باید «شنیده، پذیرفته، تجزیه و تحلیل» و در نهایت به آن «پاسخ» داده شود.
طبق این مطالعه، همچنین با احتساب شاخص ترکیبی «امید اجتماعی» مشخص شد که در مجموع «میانگین امید اجتماعی» بین ایرانیان برای ۱۰ سال آینده «منفی و رو به کاهش» است و «تفاوت و نابرابری» در امید اجتماعی به آینده «بین استانها» بیشتر خواهد شد.
امیدبه زندگی در مقایسه با میزان رضایت از زندگی:
اظهارات کاظمی پور وقتی معنا دار تر می شود که نگاهی به گزارش بانک جهانی در مورد رابطه امید به زندگی ایرانیان با رضایت از زندگی آنها داشته باشیم. گزارشی که خلاصه آن را می توان در نمودار نمایش داده شده مشاهده کرد که مهر تاییدی است بر فاصله فراوان امید به زندگی و امید و رضایت از زندگی. همچنین در سال ۹۵ طرح ملی بررسی «وضعیت اجتماعی، فرهنگی و اخلاقی ایران» روی یک نمونه بزرگ «۸۲ هزار و پانصد نفری» از ساکنان «۴۲۶ شهر» مرکز شهرستانهای کشور انجام شد. به استناد پرتال جامع علوم انسانی وابسته به مجموعه دولتی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، نتایج آن مطالعه نشان داد که بین ارزیابی افراد از «زمان حال» با ارزیابی از «گذشته و آینده» رابطه معناداری وجود دارد.
رییس انجمن متخصصان داخلی در پاسخ به اینکه چه شاخصهایی باعث شده تا سن امید به زندگی در ایران پس از انقلاب از ۵۹ به حدود ۷۷ سال برسد، می گوید: رشد امید به زندگی مبتنی بر فعالیتهای بهداشتی و درمانی است که پس از انقلاب به شکل وسیعی در کشور برای سلامت مردم انجام شده است؛ موضوعی که بخش عمده آن مربوط به کاهش میزان مرگومیر در پی طرحهای واکسیناسیون، فراهم کردن آب آشامیدنی سالم در جای جای ایران اسلامی، دفع گسترده فاضلاب و کنترل مرگومیر مادران باردار در کنار افزایش خدمات ارزنده پزشکی و بهداشتی بوده است. دکتر ایرج خسرونیا، با بیان اینکه برنامهریزیها هماکنون به سمت کیفیت زندگی و سلامت جامعه پیش میرود، افزود: امید به زندگی در کشور بویژه در ۲ دهه اخیر افزایش یافته است که با اجرای برنامههای بهداشتی و درمانی و بیمهای، بیتردید باز هم افزایش خواهد یافت.
وی با اشاره به اینکه خوشبختانه آموزشهای پزشکی و درمانی در دورترین نقاط کشور با توسعه شبکههای بهداشت بخصوص اجرای طرح پزشک خانواده، وضعیت سلامت جامعه و امید به زندگی تمرکز کرده است می افزاید: این روند باعث شده تا بیش از این شاهد کاهش مرگومیر و افزایش طول عمر باشیم، زیرا در قبال دستاوردهای مثبتی که اجرای طرح پزشک خانواده و توسعه مراکز بهداشتی و درمانی برای سلامت مردم خواهد داشت، بیمارییابیهای بموقع از طریق پزشکان خانواده امکانپذیر خواهد شد که این موضوع میتواند در کاهش هزینههای سرسامآور درمان افراد جامعه تاثیر بسزایی داشته باشد.