حس خوب مشارکت اجتماعی و سیاسی
- شناسه خبر: 50227
- تاریخ و زمان ارسال: 8 تیر 1403 ساعت 23:56
- نویسنده: روزنامه آرمان امروز
![](https://www.armandaily.ir/wp-content/uploads/2024/06/انتخابات-ریاست-جمهوری-5.jpg)
«آرمان امروز» در گفت وگو با احمد بخارایی، جامعهشناس بررسی کرد؛
آرمان امروز- رها معیری: هرچند که هنوز میزان مشارکت مردمی و تعداد آرا از سوی وزارت کشور (تا لحظه تنظیم این گزارش) منتشر نشده، اما با نگاهی کلی به صفهای مردمی در مراکز اخذ رای چهاردهمین دوره ریاست جمهوری میتوان به این واقعیت پی برد که میزان مشارکت مردم نسبت به انتخابات چند دوره اخیر افزایش یافته است. البته این موضوع را میتوان در چند روز گذشته با شور و نشاط اجتماعی که در میان مردم برای انتخابات ریاست جمهوری قابل مشاهده بود، تعمیم داد و حالا ثمره این فضای سیاسی را در قالب صف جلوی مراکز اخذ رای میبینیم. شور و شعف و نشاط اجتماعی با سرمنشأء سیاسی یکی از مولفههای نشاط اجتماعی به حساب میآید، همان طور که در سالهای ۷۶، ۸۸، ۹۶ ما این شور نشاط اجتماعی را در قالب وسیعی و پیش از انتخابات شاهد بودیم. با توجه به تجارب سالهای اخیر و کاهش مشارکت مردم در انتخاباتها، میتوان به این موضوع اشاره کرد که زمانی عرصه سیاسی باز میشود و مردم احساس کنند در سیاست ورزی، نقش آفرینی و اثر بخشی در آینده کشور سهیم هستند، باعث نشاط روحی و روانی و نشاط اجتماعی و سیاسی میشود. مثلاً دیروز زوج قمی با شرکت در انتخابات زندگی مشترک خود را شروع کردند. جدا از اینکه نتیجه انتخابات چه خواهد شد، وقتی مردم احساس کنند نمایندهای دارند، و پای صندوق رای میآیند، شور و نشاط به وجود میآید. در این میان آنها با این موضوع این پیام را به مسئولان میرسانند که اگر در بخشهای دیگر و با گشایشها در حوزهها و موضوعات مختلف، جامعه را به این احساس خوب عادت دهند، قطعاً مشارکتهای آنها در زمینههای دیگر افزایش پیدا خواهد کرد و این اصل سرمایه اجتماعی در جامعه روبه پیشرفت ایران است.
در این شرایط دکتر احمد بخارایی؛ جامعهشناسی افقنگر در رابطه با این موضوع به «آرمان امروز» میگوید: بر اساس تحقیقات، وضعیت نشاط اجتماعی در کشور ما شرایط مناسبی ندارد. یکی از نشانههای این موضوع اختلالات روحی و روانی است که بنا به گفته رئیس انجمن روانپزشکان ایران، چیزی حدود تقریباً ۴۰ درصد مردم در شهرهای بزرگ از جمله تهران به نوعی با اختلالات روحی و روانی مواجه هستند. در این شرایط نشاط اجتماعی مولفههایی دارد که اگر مورد توجه قرار بگیرد، حداقل جامعه برای یک روند توسعهای آماده میشود و گرنه همواره درجا میزند. امروزه شاهد هستیم جنب و جوش و نشاطی که در جامعه ما دیده می شود، بیش از جنب و جوشی است که در انتخابات سال ۱۴۰۰ یا اسفند ۱۴۰۲ شاهد آن بودیم. مردم نسبت به این دو انتخابات جنب و جوش بیشتری دارند و این امر یکی از مولفههای نشاط اجتماعی است.
۴ مولفه اصلی نشاط اجتماعی
وی در ادامه گفته هایش معتقد است که نشاط اجتماعی زمانی محقق خواهد شد که چهار عنصر «خرسندی» یا احساس رضایت، «خوشبینی»، «امید» و «اعتماد» در میان مردم وجود داشته باشد و می افزاید: اگر نشاط با این چهار مولفه همراه نباشد، نمی تواند به در جامعه و در میان مردم دیده شود. فرد امروز کنشگری میکند و رای میدهد، باید دید چقدر از سر رضایت است؟ کنشها میتواند درصد متفاوتی از رضایت را به همراه داشته باشد. فردی که از سر احساس ناچاری مجبور به رای دادن میشود، رضایتمندی او کمتر از فردی است که به عنوان یک وظیفه وارد صحنه میشود. به این دلیل است که شما آمار و صحنههای متفاوتی را در مراکز اخذ رای در شمال و جنوب پایتخت میبینید. ملاک دوم خوشبینی است، یعنی فرد باید به آن چیزی که در جامعه رخ میدهد خوشبین باشد که موجب نشاط او شده است. احساس خوشبینی به این موضوع باز میگردد که آن پدیده چقدر در گذشته نتایج مثبتی داشته است. مولفه سوم در نشاط اجتماعی، امید است. امید به نتیجه رسیدن و در انتخابات، امید به فردایی بهتر برای مردم. در نهایت باید اعتماد وجود داشته باشد و فردی که امروز پای صندوقهای رای رفته و مشارکت سیاسی خود را نشان میدهد متقابل نظام حکمرانی هم این اعتماد را به این فرد داشته باشد، چون اعتماد دو سویه است، نه اینکه ما زمانی که نیازمند حضور مردم هستیم بگوییم به ما اعتماد کنید، ولی وقتی رای را گرفتیم، سپس همان روشهای سابق در کشور حکمفرما باشد.
بخارایی برای اثبات گفته هایش به تحقیقاتی که «رونالد اینگلهارت» دانشمند سیاسی آمریکایی اشاره می کند که براساس پیمایش ارزشهای جهانی انجام داده در میان ۶۹ کشور، ایران رده ۶۱ قرار دارد و در ادامه خاطرنشان می کند: یکی از مهمترین سطوح نشاط اجتماعی به مشارکت سیاسی بازمی گردد که در سالهای گذشته روند نزولی داشته است و امروز احساس میکنیم اوج گرفته و تا حدودی نشاط و جنب و جوش به فضای انتخاباتی ما بازگشته است. این موضوع میتواند برای نظام حکمرانی ما آموزنده باشد که هر چه ما فضا را بازتر کنیم و فضای اجتماعی و سیاسی (بیشتر براساس دموکراسی باشد) مردم ما بیشتر آماده مشارکت هستند، چون سیاسی بودن در میان شهروندان ایرانی، خیلی بیش از کشورهای دیگر است. پس این آمادگی وجود دارد و به رغم اینکه امید کاهش داشته، مردم گاهی خوشبین نیستند، اعتماد در درجه بالایی قرار ندارد و… اما زمانی که فضای سیاسی مقداری باز میشود، شما این جنب و جوش را میبینید که بالاخره یک جلوهای از نشاط اجتماعی است. این موضوع میتواند به بخش های دیگر تعمیم داده شود که اگر ما فضای سیاسی و نقش آفرینی گروههای مختلف در موضوعات اجتماعی و سیاسی باز کنیم آن زمان چه تأثیرات مثبت روحی و روانی، سیاسی و اجتماعی در پی خواهد داشت.
چهره مشعشع جامعهام آرزوست
حمیدرضا بوستانی : «امید همیشه برای امیدواران سودمند نبوده، اما ناامیدی همیشه برای ناامیدان زیان آور بوده است». بی تردید جامعه ما در چند سال اخیر، هیچگاه به مانند این روزهای کشور نسبت به آینده امیدوار نبوده است. شاید با وجود تجارب تلخی مانند تورم و گرانی گریبانگیر مردم در سالهای گذشته، مشارکت در انتخابات اخیر در حد سال های ۱۳۸۸ یا ۱۳۹۲ نبوده، اما راهی جز این نیست که به همین اتفاقات مثبت، دلخوش بوده و آنها را به فال نیک بگیریم. واقعیت آن است که بخش زیادی از مردم ایران، چاره ای پیش روی خود نمی بینند جز اینکه نارضایتی از شرایط و ناامیدی از تغییر وضعیت را با عدم مشارکت در انتخابات بروز دهند. اما این روزها به نظر می رسد گشودگی نسبی فضای سیاسی تاثیر قابل توجهی بر حساسیت شهروندان نسبت به انتخابات گذاشته است. انتخابات اصلی ترین آزمون برای سنجش مشروعیت یک نظام سیاسی است. مردمی که احساس کنند دیدگاه و نظر آن نادیده گرفته شده است، معمولا تمایل و انگیزه چندانی برای مشارکت در این رویداد نخواهند داشت. بنابراین، در همه عرصه های سیاسی و اجتماعی اینکه بخش زیادی از مردم تصور کنند به نگاه، سلیقه و رای آنها احترام گذاشته نمی شود جامعه را به آفات زیادی دچار می کند که یک اثر منفی آن مهاجرت نخبگان است و دیگر اثر زیانبارش بی تفاوتی اجتماعی.
نشاط این روزها به خاطر آن بوده که بخش زیادی از جامعه -که از قضا در اقلیت هم نیستند- پی برده که دیدگاه و سلیقه اش نادیده گرفته نشده است. برای مردم مهم است که باور کنند سلیقه آنها نه به صورت مقطعی- یا هر کجا که مسئولان مصلحت بدانند- بلکه به صورت پیوسته محترم شمرده می شود. برای مردم همچنین، مهم است که باور کنند فردای انتخابات، شخصی که رئیس جمهور می شود، به شایسته سالاری فارغ از جناح، قومیت و… نگاه یکسان و عادلانه خواهد داشت. اگر مسئولان حقیقتا دغدغه ایجاد، تداوم و پیوستگی نشاط اجتماعی را دارند بایستی به گونه ای عمل نمایند که مردم احساس کنند دیدگاه و نظر آنها بدون توجه به زبان، فرهنگ، جغرافیا و گرایش سیاسی به رسمیت شناخته شده و در اداره امور کشور دخیل است. تنها با وجود تعهد و پیوستگی در این مسیر است که نشاط اجتماعی به صورت دائم در وجود جامعه نهادینه شده و چهره مشعشع، تابان و زیبای شهروندان پرنشاط، وضعیت عمومی کشور را بهبود خواهد بخشید.