«کودتای ۲۸ فوریه» آتش زیر خاکستر
- شناسه خبر: 36844
- تاریخ و زمان ارسال: 9 اسفند 1402 ساعت 23:50
- نویسنده: روزنامه آرمان امروز
![](https://www.armandaily.ir/wp-content/uploads/2023/05/news-arman-1.png)
رضا قنبری
آرمان امروز : کودتا، مفهومی پرکاربرد در فرهنگ سیاسی ترکیه که همه متهم به پی ریزی آن هستند مگر خلافش ثابت شود. اتهامی که البته شهرتش در این سرزمین پر بیراه نیست. چه آنکه اینجا هر ۱۰ سال یکبار ژنرال ها فیل شان یاد هندوستان کرده و سری به ساختمان هیئت دولت می زنند.
به همین خاطر داستان کودتا، قصه هزار و یک شب آناتولی و مهمان دائمی رسانه های کشور است. اما داستان کودتا ۲۸ فوریه ۱۹۹۷ چیز دیگری است. به هر حال در عصر قدرت اسلام گرایان، درباره کودتا علیه نخستین دولت اسلامی ترکیه هر چه سخن گفته شود بازهم کم است! حالا امروز در بیست و هفتمین سالگرد این کودتا باید آن رابه شکلی آتش زیر خاکستر دانست.
ترکیه پس از مرگ تورگوت اوزال در دهه ۹۰ به گردباد ائتلاف های ناپایدار گرفتار شد.
چپ ها و ملی گرایان محبوبیت نسبی خود را از دست داده و هیچ حزبی حتی ۲۰ درصد از آراء مردمی را در اختیار نداشت. از سوی دیگر نظامیان که با چپ های رادیکال و جنبشهای دانشجویی در دهه ۸۰ تسویه حسابی خونین کرده بودند، با هدف یافتن شرکای تازه در سیاست و آرامش فضای عمومی کشور درها را برای ورود نیروهای اسلامگرا به دولت گشودند.
اما از قضا سرکنگبین صفرا فزود. در انتخابات ۹۶ در میان بهت ژنرال ها، حزب اسلامی رفاه پیروز انتخابات شد. نخستین پیروزی اسلامگرایان در جمهوری که ۵۰ سال قبل حتی اذان عربی از مساجدش ممنوع بود.
قطع ارتباط با اسرائیل، خروج از ناتو، نزدیکی به ایران و فلسطین و بازگشایی طریقت های ممنوعه تنها بخشی از اهداف این حزب نوپای اسلامی بود. هرچند حزب رفاه در طول دوره انتخابات با دوری از رویکردهای سیاسی/مذهبی و شعار مبارزه با فساد و عدالت اجتماعی اکثریت نسبی مجلس کبیر را به دست آورده بود.
اربکان که انتظار پیروزی در انتخابات را نداشت در غیاب یک استراتژی مشخص با «تانسو چیلر» از راست سکولار ائتلاف کرد.
نتیجه قابل پیشبینی بود. دولت از هر دو سو تحت فشار قرار گرفت.
سازمان رای او که به امید برآمدن دولتی اسلامگرا اربکان را بر صدر نشانده بود، از عملکرد تانسو چیلر در دولت سرخورده شده و همکاران سکولار اربکان در دولت به او درمورد برنامه های اسلام گرایانه هشدار می دادند.
هر سخن، جلسه و دیدار نخست وزیر به جنجالی در مجلس منجر می شد. مثلا از یکسو سخنان قذافی در دیدار با اربکان درباره استقلال کردها، ملیگرایان را علیه دولت بسیج کرد و از سوی دیگر ایران خواستار قطع روابط ترکیه و اسرائیل بود. فساد اقتصادی اطرافیان «چیلر» و ناکارآمدی اقتصادی افکار عمومی را علیه دولت بسیج کرده و سردی روابط با اتحادیه اروپا ضربه آخر را به حزب رفاه زد.
۳۱ ژانویه ۱۹۹۷ در یکی از شهرک های کارگر نشین اطراف آنکارا شهردار اسلامگرای منطقه با حضور «محمدرضا باقری» سفیر ایران مراسم روز جهانی قدس را برگزار کرد.
همبستگی با فلسطین و درخواست تشکیل دولت اسلامی بخشی از شعارهای این مراسم بود. ۲۴ ساعت بعد تانکهای ارتش وارد منطقه و شهردار بازداشت شد.
اما ژنرال ها این بار به جای اشغال خیابان های آنکارا و استانبول رسانهها را در اختیار گرفته و به همین دلیل لقب این کودتا پست مدرن
شد.
اربکان در مجلس، روزنامهها و تلویزیون در اقلیت بود و عقب نشینی گام به گام او در برابر ارتش هوادارانش را نیز ناامید کرد. اساتید دانشگاه، روزنامهنگاران، فعالان اجتماعی و حتی اصناف علیه دولت بیانیه منتشر کرده و بالاخره ۲۸ فوریه ستاد کل نیروهای مسلح اعلام کرد در برابر ارتجاع از قانون اساسی دفاع خواهد کرد. بیانیه ای که بعدها به کودتای ۲۸ فوریه معروف
شد.
چند ماه بعد دولت ائتلافی اربکان در برابر فشار همه جانبه رسانه ای سقوط و سپس دادگاه قانون اساسی، حزب رفاه را به دلیل ضدیت با اصول سکولاریسم منحل کرد.
بدین ترتیب داستان اولین دولت اسلامگرای ترکیه به سر رسید و ارتش برای مدتی حضور لیبرال های میانهرو در قدرت را به تاخیر انداخت اما غافل از آن که فرزندان اربکان آب دیده تر از پیش باز با عدالت و توسعه خواهند گشت. آن چنان قدرتمند که طی سه دهه هیچ قدرتی دیگر آنان را جابهجا نخواهد کرد حتی کودتا!!